Anvar Derkaç: Meclisniñ alicenap provokatsiyası

Mustafa Cemilevden Qırımnıñ naqliyat qamaçavı neticesinde ola bilecek telükeler aqqında sorağanda o, birden ayttı: telüke bar, Qırımda repressiyalar arta bile. Sovetler lagerleriniñ veteranı Cemilev yahşı bile: azatlıq – telükeli bir şey. Onıñ içün qan töküle bile, sıq-sıq – canlar berile. Bunı Maydanda elâk olğanlar da bile edi, Donbassta cenkleşkenler de bile. Başqaları azatlıqnıñ emiyeti aqqında tüşünmemege tırışalar – bayağı raatsızlata. Azatlıq da er keske kelişmey. Bunıñ kibi insanlarnen Qırım qamaçavınıñ teşebbüsçileri – sert bir dünyabaqış qarşılığında bulunalar.

Qırımtatar halqınıñ liderleri Kiyevdeki akimiyet ayatlarında raat degiller kibi kele. Areket etmege tırışqan insanlar içün andaki müit pek bataq ve yavaş. Anda siyasiy iradeni talap etken qarar yüzlernen bürokratik filtrden keçip, neticede başında beklengen bir şeyge oşamay. Anda bizim mantığımızdan farqlanğan memur mantığı çalışmaqta. «Qırım» serbest iqtisadiyat zonası aqqında qanun azırlanğanda da memur mantığı öz rolüni oynadı. Ukrain iş adamlarınıñ menfaatları memurlarnıñ menfaatlarına teñ keldi – olar Qırım işğalini fiskal mehanizmge «kirsetmek» istediler. Serbest iqtisadiyat zonasını belgilegen Qırım yatırımları aqqında laf olmasa da, yarımadadaki «renksiz zonağa» serbest iqtisadiyat zonası dediler. Akimiyette tanış olğan sözler yañı mana taşıylar, onı da bazıları bileler. Anda ise Aldous Huxley tasvir etken kerçeklerge yaqın kelemiz, qulluq – azatlıqtır.

Qamaçav nege kerek? Manası ne? Tükânlardaki raflarda ucuz ve keyfiyetli Ukraina mallarınıñ yerini Rusiye ve Aqrusiye malları alsa, FSB Qırımda yaqalav ve tintüvlerni toqtatmaz. Qamaçav kimler satmağa, kimler ise, belki de, zarar körip küreşmege azır olğanını kösterecek. Meclisniñ teşebbüsi ile başlağan aktsiya hatırlata ki, azatlıq – qıymetli bir şey, onı bir şey deñiştiremez. Kerek ve kerekmegen yerlerde qullanğan «provokatsiya» sözü öz manasını aman-aman coydı ve küfür oldı. Qırım ile memuriy sıñırdaki qamaçav teşebbüsçileri provokatsiya bir çağıruv olğanını hatırlamağa mecbur eteler. Bu vaziyette – akimiyetteki alışverişçilerge çağıruv. Ecdatlarımıznıñ içtimaiy iyerarhiyasında askerler satıcılardan büyük edi, ikmetliler – askerlerden. Meclisniñ alicenap provokatsiyası Ukrainada Qırım taqdiri ile bağlı olğan er kesni qarar almağa zorlay. Razı olmağanlarğa sebebini aytmağa ya da sıradan çıqmağa imkân bere.

Anvar Derkaç, jurnalist

«Bloglar» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy-nazarlarını aydınlatıp, muarririyetniñ baqışları ile aynı olmaması mümkün