«Ç Íîâèì Ðîêîì, áðàòòÿ ìèë³!» Ïåðåâ³ðêà

   Ìàòåð³àë ëþá’ÿçíî íàäàíî Íàòà볺þ Ëèòâèíåíêî-Îðëîâîþ - ãîëîâîþ ãðîìàäñüêîãî îᒺäíàííÿ Íàö³îíàëüíî-êóëüòóðíî¿ àâòîíî쳿 Óêðà¿íö³â Ìóðìàíñüêî¿ îáëàñò³
  
  
   Çàïðîøóþ äî ùèðî¿ ðîçìîâè
   (Àâòîð)
  
   Òóò êîæíà ç ðîäîâèùà íîòà.
   Òóò íàø³ ï³ñí³ ðîäîⳅ
   Àíòîí³íà Ëèñòîïàä
  
   Íåäàðìà êàæóòü, ùî ï³ñíÿ – öå äóøà íàðîäó. À ï³ñíÿ óêðà¿íñüêà – öå ùå é íåïåðåâåðøåíèé ïîêëàä ìóäðîñò³, çàíîòîâàíå ñõîâèùå íàðîäíîãî çâè÷àþ òà æèòòºâîãî ïðèêëàäó óêðà¿íñüêîãî íàðîäó. Óêðà¿íñüêà ï³ñíÿ – öå ðîäèííå ÷èñòèëèùå, öå õðàì íàéâèùîãî ðîçìèñëó òà ³ñòîðè÷íî¿ ñïàäùèíè íàøèõ ïðàùóð³â.
   Àäæå â ï³ñí³ íàø³é â³ääçåðêàëåíà âñÿ íàøà íåâìèðóùà ³ñòîð³ÿ, â ï³ñí³ çíàõîäèìî ñêðèæàë³ íàøî¿ äóõîâíîñò³, â³äáèòêè íàðîäíèõ óïîäîáàíü òà ñïîñîáó æèòòÿ. ϳñí³, ùî áóëè íàïèñàí³ çàäîâãî äî íàñ, îãîðíóò³ ïîåòè÷íîþ äóìêîþ íàðîäó, çáåðåãëè íàø³ íàö³îíàëüí³ ë³òîïèñí³ ìåòðèêè. ² ñòàð³ ï³ñí³, ³ ò³, ùî âæå ïèøóòü ³ ñï³âàþòü íàø³ ñó÷àñíèêè, áóäóòü ³ íàäàë³ â³ðíî ñëóãóâàòè íåï³äðîáíèì àðõ³âîì äëÿ ïðèéäåøí³õ ïîêîë³íü óêðà¿íö³â. Çà ö³ àðõ³âí³ ñõîâèùà Äóø³, ñâîãî ÷àñó, çàïëàòèëè óêðà¿íñüê³ êîáçàð³ ñâî¿ì æèòòÿì. Ñàòðàïñüêà ñòàë³íñüêî-áåð³¿âñüêà ñèñòåìà äîáðå çíàëà, ùî íîñ³ÿìè öüîãî óêðà¿íñüêîãî àðõ³âó-ë³òîïèñó º êîáçàð³ òà ë³ðíèêè, ùî áëóêàþòü äîðîãàìè òà ñ³ëüñüêèìè ñòåæêàìè Óêðà¿íè òà çàñ³âàþòü ò³ºþ ïðàâäîþ ñåðåä ëþäåé. ³äòàê, àáè ÿêîñü «âçÿòè íà îáë³ê» öèõ õðàíèòåë³â áàëàä òà ³ñòîðè÷íî-ïðàâäèâèõ íàðîäíèõ äóì, çà ³í³ö³àòèâîþ Éîñèïà Ñòàë³íà ó 1932 ðîö³ áóâ ñêëèêàíèé Âñåóêðà¿íñüêèé 璿çä áàíäóðèñò³â, ùî â³äáóâñÿ â ì³ñò³ Õàðêîâ³. Äîâ³ðëèâ³ êîáçàð³, à ïåðåâàæíà á³ëüø³ñòü íèõ áóëè ùå é ñë³ïö³, ïðèéøëè äî òîãî÷àñíî¿ ñòîëèö³.  òàêèé ñïîñ³á âîíè áóëè âèÿâëåí³, òà íåâäîâç³ ïî òîìó òèõ íàðîäíèõ ϳñíÿð³â áóëî âàðâàðñüêè çíèùåíî. Êîëè áà÷ó êîáçàð³â, à òèì ïà÷å ñë³ïèõ, íå ìîæó ñòðèìàòè ñë³ç ³ ïî÷óòòÿ áîëþ çà íàøó ϳñíþ, çà íàøó Ïðàâäó Âêðà¿íñüêó.
   Êîæíà îêðåìà óêðà¿íñüêà ï³ñíÿ – öå ñòîð³íêà ï³äðó÷íèêà ç åòíîãðàô³¿, öå ñòîð³íêà ç êíèãè Áóòòÿ ìîãî âêðà¿íñüêîãî íàðîäó. Óâàæíî ñëóõàþ÷è óêðà¿íñüêó ï³ñíþ, äóæå ñêîðî ïî÷èíàºø ðîçóì³òè, ùî ñàìå â ï³ñí³ íàé÷óòëèâ³øå ðîçï³çíàºòüñÿ êîæíà ðèñî÷êà óêðà¿íñüêîãî íàðîäîçíàâñòâà òà ðîäèíîçíàâñòâà. ³äòàê, äóæå ïðèêðî áà÷èòè, êîëè â äåâ’ÿòè óêðà¿íñüêèõ ï³ñåííèêàõ ç äåñÿòè (!!!) ïèøóòü òàêó äóðíèöþ, ÿê «Çàñâèñòàëè êîçà÷åíüê軅 Ëþäè äîáð³, òà íàâ³ùî á âîíè ñâèñòàëè?! Àáè âîðîæà çàñ³äêà ñêîð³øå ¿õ ó÷óëà? Òà â ò³ ìèò³, êîëè êîçàêè âèðóøàëè ó ïîõ³ä, ¿õ áëàãîñëîâëÿëè ìàòåð³, à äðóæèíè òà íàðå÷åí³, ïëà÷ó÷è, ïðèïàäàëè äî ñòðåìåí. Òî íåâæå á âîíè çàõîäèëèñÿ ñâèñòàòè, íàø³ óêðà¿íñüê³ êîçà÷åíüêè, ó òàê³ ïðîùàëüí³ ìèò³?! Ïðèãàäàéòå â³ðøîâàí³ ðÿäêè íàøî¿ íåïåðåâåðøåíî¿ óêðà¿íñüêî¿ ïèñüìåííèö³ ˳íè Êîñòåíêî:
  
   Ãîäóéòå êîíåé! Øëÿõ ¿ì äàëå÷åíüêèé.
   Ïèëüíóéòå ñëàâó ïîëêîâèõ çíàìåí.
   Ïîëòàâî! Çáñâ³ò âñòàíóòü êîçà÷åíüêè.
   Òè ïðèïàäåø ¿ì çíîâó äî ñòðåìåí…
  
   Àáî ùå òàê:
   «Òàê ñàìî, çàñâ³ò âñòàíóòü, ç ïîëóíî÷³.
   À òè çà íèõ, Ïîëòàâî, ïîìîëèñü…»
  
   ϳñíÿ - íàøà ñï³âðîçìîâíèöÿ ³ ÷óòëèâà ïîðàäíèöÿ. Àëå ³ äî ϳñí³, äî ¿¿ çì³ñòó, êîæåí ç íàñ ìຠï³äõîäèòè ç ïîì³ðêîâàíèì òà ëîã³÷íèì ïîøàí³âêîì. Âë³òêó 2008 ðîêó ìåí³ äîâåëîñÿ ïîáóâàòè ó ì³ñò³ Ëüâîâ³. Äâ³ çóñòð³÷³ ç ϳñåííèì äèâîì ïîäàðóâàëà ìåí³ òà ïî¿çäêà. Ïåðøà òàêà çóñòð³÷ â³äáóëàñÿ â ñò³íàõ Äîì³í³êàíñüêîãî ñîáîðó, äå ÿ ïîáà÷èëà òà ïî÷óëà ñàìîáóòí³é êîëåêòè⠖ êàïåëó áàíäóðèñò³â «Êàðïàòè». Öåé êîëåêòèâ º ºäèíèé ó ñâ³ò³, áî â íüîìó ïðàöþº 70% áàíäóðèñò³â – ³íâàë³ä³â ïî çîðó.
  
  
  
   Íå ìåíø ö³êàâîþ âèÿâèëàñÿ ³ äðóãà çóñòð³÷.
   Ìàëà ÿ â³ëüíèé ÷àñ ³ ìåí³ áóëî ïðèºìíî ïðîéòèñÿ ï³øêè âóëèöÿìè ì³ñòà.  ÿêèéñü ìîìåíò ì³é ñëóõ ïîòðàïèâ ó ïîëîí äóæå çëàäæåíîãî êîëåêòèâíîãî ñï³âó. Íå âàãàþ÷èñü ÿ ïîïðîñòóâàëà íà â³äëóííÿ ï³ñåííî¿ õâèë³ ìàã³÷íèõ ãîëîñ³â, íà ïîêëèê ï³ñí³. À ùå é áóëà ïåâíà, ùî òî ñï³âຠÿêèéñü ôàõîâèé õîð. Äóæå ñêîðî ÿ îïèíèëàñÿ á³ëÿ ïàì’ÿòíèêà Òàðàñó Øåâ÷åíêó ³ ÿêèì æå áóëî ìîº çäèâóâàííÿ, êîëè âèÿâèëîñÿ, ùî ñï³âຠòóò íå õîð, à ñàìî÷èííèé êîëåêòèâ îäíîäóìö³â-ï³ñíÿð³â. Ñêîðî æ ìåí³ ïîÿñíèëè, ùî òàêå ï³ñåííå â³÷å â³äáóâàºòüñÿ á³ëÿ ïàì’ÿòíèêà íàøîìó Êîáçàðåâ³ êîæíîãî ñâÿòêîâîãî äíÿ, àáî é ùîñóáîòè òà ùîíåä³ë³… Ñï³âàþ÷è, ëþäè óòâîðèëè âåëèêå æèâîòâîð÷å íàï³âêîëî, â ÿêîìó ìîæíà áóëî íàðàõóâàòè ïîíàä äâ³ñò³ îñ³á. Îäí³ ñï³âàêè ïîêèäàëè ãóðò, à ³íø³ ï³äõîäèëè òà äîëó÷àëèñü äî íüîãî, à â³äòàê ³ ìåíå ï³äõîïèëà öÿ æèâà ëþäñüêà ï³ñåííà òîëîêà, öÿ äóõîâíà æèòòºñòâåðäæóþ÷à ñòèõ³ÿ. ² õî÷ äî ñï³âó ÿ íå äóæå òî é ãîäíà, àëå, ÿê òî êàæóòü: «Íàòå é ì³é ãàëóí äî öåðêâ腻 Ñï³âàëè âñ³, ³ ñï³âàëà ÿ. Ñï³âàëè íà ð³çí³ ãîëîñè, ³ ÿêîñü ÷óòëèâî, ñàìî ñîáîþ, íà ÷îòèðè ãîëîñè òà ùå é â äîäàòîê, áóÿëè òóò ÷îëîâ³÷³ áàñè òà âèâîäèëè óñ³ëÿê³ âèò³âêè æ³íî÷³ ï³äãîëîñêè…
  
  
  
   ² îòàêî àæ ñàìåíüêèõ ñóò³íîê. À ï³ñí³ æ áóëè ÿê³?! Çäàâàëîñÿ, ùî çà îäíó ò³ëüêè òó, òåïåð äëÿ ìåíå òàêó ïàì’ÿòíó çóñòð³÷, âèñï³âàëè ïðî æèòòÿ íå îäíîãî ïîêîë³ííÿ íàøîãî íàðîäó. Áî ñï³âàëè ³ ïðî êîõàííÿ, ³ ïðî ãåðî¿÷íó áîðîòüáó çà íàøó Äåðæàâí³ñòü, ³ ïðî ñèð³òñüêó òà âäîâèíó äîëþ ³ ïðî òó çîçóëþ, ùî êðàùó äîëþ â³ùóâàëà, ³ ïðî ñîëîâåéêà, ùî íåâòîìíî ùåáåòàâ… Ïðî êðàé íàø ñëàâåòíèé, ïðî áàòüê³â ñï³âàëè, à ùå é ò³ æâàâ³ òà æàðò³âëèâ³ âåñ³ëüí³ ï³ñí³.
   Äÿêóþ âàì, Ëþäè, äÿêóþ Âàì, Çåìëÿêè ìî¿, çà Âàøó äîáðîçè÷ëèâ³ñòü, çà âì³ííÿ òàê êóëüòóðíî ïðîâîäèòè ÷àñ, çà ïðèêëàä êðàñèâî ³ âèñîêîñíî æèòè íà äàí³é Áîãîì çåìë³, óêë³ííî äÿêóþ…
   Àâòîðñüê³ ï³ñí³ ø³ñòäåñÿòèõ ðîê³â.  öèõ ï³ñíÿõ â³ä÷óâàºòüñÿ ö³ëêîâèòà ïðèñóòí³ñòü ðèñ, ïðèòàìàííèõ íàðîäí³é ï³ñí³. Ö³ ï³ñí³ íå â³äá³ãëè íàðîäíî¿ òðàäèö³¿, àí³ íà ìàêîâå çåðíÿ (÷îãî, íàæàëü, íå ñêàæåø ïðî ñüîãîäåíí³ ï³ñí³). Ñïðîáóéòå çàñï³âàòè ï³ñí³ ñó÷àñí Ñïðîáóâàëè? Îòîæ… À ϳñí³ ø³ñòäåñÿòèõ ñï³âàëè çà ñòîëîì, â ñàäêó, â ïîë³, òà äå çàâãîäíî, ³ õòî çàâãîäíî, ì³ã ñàìîòóæêè ñï³âàòè ò³ ï³ñí³ òà ò³øèòèñü ¿õ êðàñîþ … ³çüì³òü äî ïðèêëàäó òàê³ ï³ñí³, ÿê «Ï³ñíÿ ç ïîëîíèíè», «Äâà êîëüîðè», «Ï³ñíÿ ïðî ðóøíèê» òîùî. Çì³ñò êîæíî¿ ç íàçâàíèõ ï³ñåíü äàðóº íàøîìó óÿâëåííþ ñïîãàä, àáî é ðîçïîâ³äü ïðî òå, ùî òî çíà÷àòü äëÿ íàøîãî íàðîäó îò³ äâà êîëüîðè ÷åðâîíî-÷îðíîãî êðåäî ðóêàâà, àáî ðóøíèêà, ÿêèé êîæåí ç íàñ, ïîêèäàþ÷è ð³äí³ ïîðîãè, óçÿâ ç ñîáîþ íà äîáðó çãàäêó òà íà îáëàøòóâàííÿ ðîäèííî¿ äîìàøíîñò³ ó ÷óæîìó êðà¿. À ÿê³ ìåëî䳿?! Äóøà ñàìà ãîðíåòüñÿ äî òàêî¿ ï³ñí³…
   À íåùîäàâíî äîëÿ ìåíå íàä³ëèëà ùå é òàêèì ïîäàðóíêîì, ÿê çíàéîìñòâî ç ï³ñíåþ «Æóðàâêà» êîìïîçèòîðà Îëåêñàíäðà Á³ëàøà íà â³ðø³ ïîåòà Âàñèëÿ Þõèìîâè÷à.
   Îñü ìàëåíüêà ñìóæå÷êà ï³ñí³:
   «Íå âçÿâ ìåíå çà äðóæèíó,
   â ñâiòèëêè âiçüì腻
  
   Ïðèãàäàëîñü ìåí³ ìîº äèòèíñòâî òà íå äóæå âäàëèé, òà ùî òàì, ñë³çíèé äîñâ³ä, êîëè â ìîºìó «ãîðîäñüêîìó» ïàëüòå÷êó íà ñ³ëüñüêîìó âåñ³ëë³ ñâ³òèëêóâàëà ä³â÷èíêà Âàëÿ, à ÿ «ïóõëà» â³ä ñë³ç, áî íà ìåíå íàï’ÿëè Âàëü÷èíó êóõâàé÷èíêó. ³äòàê íå õîò³ëîñÿ ìåí³ íàâ³òü äèâèòèñÿ íà òå âåñ³ëëÿ, àëå ìàìà, ìàëî íå «â³äëóïèâøè» ìåíå çà òàêó íàñòèðí³ñòü, òàêè âèïõàëà ìåíå çà õâ³ðòêó, àáè ÿ ïîáà÷èëà, ùî òî çà äèâî - óêðà¿íñüêå âåñ³ëëÿ!..
   À êîí³ íåñëèñÿ ï³äíåñåíî! À äóãè íàä ê³íüìè áóëè ðÿñíî òà ð³çíîáàðâíî çàêâ³ò÷àí³, à ùå é âèäçåíüêóâàëè ãîì³íêèìè äçâîíèêàìè. À ëþäè, é ñòàðå, é ìàëå, ñèïëÿòü ç äâîð³â, àáè ïîäèâèòèñÿ íà òîé âåñ³ëüíèé ïî¿çä. À ìîëîä³, òàê³ ãàðí³… À òà Âàëüêà, òà òàêà ãîíîðíà, áî ¿äå íà ñâÿòêîâî ïðèêðàøåí³é ï³äâîä³ ðàçîì ç ìîëîäèìè, òðèìàþ÷è â ðóêàõ âåëè÷åçíèé áóêåò çàêâ³ò÷àíîãî õìåëþ òà ùå é â ìîºìó ïàëüòå÷êó. À ùå é, àáè ìåíå ïîäðàòóâàòè òà ï³äáóðèòè äî ñë³çíèõ æíèâ, òà ÿê ï³ääàñòü ìåí³ íèøêîì äóëþ, ç ï³ä òîãî áóêåòó, - îé ëèøåíüêî, õî÷ ñò³é, õî÷ ïàäàé… Îòî òàê³ ÿ ìàëà æàë³ òà ïå÷àë³, ÿê³ â³äáóâàëèñÿ â ñåë³ Ïóøêàðíå (íèí³ Ãðàáîâñüêå) Êðàñíîï³ëüñüêîãî ðàéîíó, ùî íà Ñóìùèí³. ² áóëî òîä³ ìåí³ âñüîãî â³ñ³ì íåçàõìàðåíèõ ðî÷ê³â æèòòÿ. Òà ò³ëüêè òàêî¿ äóìêè ÿ ñòàëà äîòðèìóâàòèñÿ äåùî ï³çí³øå, à òîä³ ïëàêàëà òà îáóðþâàëàñÿ â³ä òàêî¿ «æîðñòîêî¿ íåñïðàâåäëèâîñò³».
   Çíà÷íî ï³çí³øå, âæå â³ä ñâ ñåñòðè Ëþáè ÿ ä³çíàëàñÿ, ùî ñâ³òèëêà â âåñ³ëüíîìó îáðÿä³, òî º ä³â÷èíêà, ùî ç áîêó ìîëîäîãî. Îòîæ, íå ñë³ä ïëóòàòè ¿¿ ç äðóæêàìè, áî äðóæêè, òî º ïðåäñòàâíèö³ ç áîêó ìîëîäî¿. ² íà öüîìó íàãîëîøóþòü ðÿäêè âåñåëî¿ ï³ñí³: «Îé, âåñ³ëüí³ äðóæêè, äðóæå÷êè, ìîëîäî¿ âè ïîäðóæå÷êè. Êîñó ¿¿ ðîçïë³òàºòå ³ òàºìí³ ÷àðè çíàºòå. Îé âåñ³ëüí³ äðóæêè, äðóæå÷êè - á³ë³ ëèöÿ, áðîâè äóæå÷êè. Ïîö³ëóíêàìè ìåäÿíèìè ðîáèòå âè õëîïö³â ï’ÿíèìè».
   Ñòàëî ìåí³ ö³êàâî, êîìó æ ç íàøèõ ìóðìàíñüêèõ ä³â÷àò, ó÷àñíèöü õîðó «Ëåëåêè», òà é ïîùàñòèëî á³ëüøå, í³æ ìåí³. Âèÿâèëîñÿ, ùî êîëèñü äàâíåíüêî ñâ³òèëêóâàòè äîâåëîñÿ Êàòåðèí³ Êàð³ òà Êàòåðèí³ Áàãí³é.
   Êàòåðèíà Êàðà áóëà ñâ³òèëêîþ íà âåñ³ëë³ ñòàðøîãî áðàòà. ³äáóâàëîñÿ âîíî â ñåëèù³ Ïàëüìèðà Çîëîòîíîñüêîãî ðàéîíó, ùî íà ×åðêàùèí³. Îòæå, Êàòÿ ïîâ³äàëà ìåí³, ùî ñâ³òèëêîþ ìຠáóòè îáîâ’ÿçêîâî ìàëåíüêà ä³â÷èíêà, àáî é ñòàðøà, àëå «÷èñòà», òîáòî íå çàéìàíà… Íå ìîæå áóòè ñâ³òèëêîþ ìîëîäèöÿ, íàâ³òü òà, ùî ùàñëèâà ó ïîäðóæíüîìó æèòò³ (ÿê öå íàëåæèòü áóòè ò³é æ³íî÷ö³, ùî âèï³êຠâåñ³ëüí³ êîðîâà¿). Êàòåðèí³ äîâåëîñÿ áóòè îäí³ºþ ñâ³òèëêîþ íà òîìó ïàì’ÿòíîìó ¿é âåñ³ëë³. Âîíà òðèìàëà â ðóêàõ áóêåò ç øòó÷íèõ êâ³ò³â, â ÿêîìó áóëè ì³öíî çàêð³ïëåí³ Ä² âåëèê³ ñâ³÷êè. Îäíà äîâøà (ìîëîäèé), à äðóãà êîðîòøà (ìîëîäà). Ñâ³÷êè áóëè íàñò³ëüêè âåëèê³, ùî ìàëè äîâæèíó ìàëî íå ïî ï³âìåòðà. Îäíàê íàä ïîâåðõíåþ áóêåòà âèâèùóâàëîñü ëèøåíü ñàíòèìåòð³â ï’ÿòíàäöÿòü. Áî é ñàì áóêåò áóâ äóæå âåëèêèì. Êîëè ãîñò³ ñ³äàëè çà ñò³ë, òî ñâ³òèëêà ïðîäîâæóâàëà äóæå îáåðåæíî òà ð³âíåíüêî òðèìàòè òîé áóêåò ç çàïàëåíèìè ñâ³÷êàìè, à ñòàðø³ áàáö³ ïèëüíóâàëè çà òèì, ÿê âîíè ãîð³òèìóòü òà íà ùî âêàæóòü… Çàëèøèâñÿ Êàòåðèí³ â ïàì’ÿò³ òîé ìîìåíò, êîëè ñâ³÷êè âèãíóëèñÿ â ð³çí³ áîêè (áàáö³ àæ ç³òõíóëè òà íåâò³øíî çàëîïîòàëè), àëå çãîäîì ñâ³÷êè çíîâó âèëàäíàëèñü òà âèñòðóí÷èëèñü. Áàáö³ æ äàëè â³äïîâ³äíó îö³íêó ìàéáóòíüîìó æèòòþ ìîëîäèõ, à ïîäàëüø³ ïîäðóæí³ ðîêè çàñâ³äêóâàëè íà òå, ùî òàê âîíî ³ ñòàëîñÿ. Êîëè âïåðøå ãîñò³ âèõîäèëè ç-çà ñòîëó (òðåáà ðîçóì³òè, ùî äî òàíö³â) òî ñâ³÷êè òèõåíüêî òà îáåðåæíî ïåðåíîñèëè â³ä áóêåòó äî ÿêî¿ñü ïîñóäèíè, ùî áóëà ïîâíîþ â³ä çàñèïàíîãî â íå¿ æèòà. Òàì ñâ³÷êè ïðîäîâæóâàëè ãîð³òè äàë³. Ñâ³òèëêà æ ìîãëà äîëó÷èòèñü äî ñòîëó ç ñìà÷íèìè íà¿äêàìè òà çàãàëüíîãî âåñ³ëëÿ. Áóêåò çàëèøàâñÿ ñâ³òèëö³ íà çãàäêó.
   Êàòåðèíà Áàãí³é áóëà ñâ³òèëêîþ íà âåñ³ëë³, ÿêå â³äáóâàëîñÿ â ñåë³ Âåëèêà Êàðàòóëü Ïåðåÿñëàâ-Õìåëüíèöüêîãî ðàéîíó, ùî íà Êè¿âùèí³. Âîíà äîâîäèòü, ùî íà îäíîìó é òîìó æ âåñ³ëë³ ñâ³òèëêàìè ìîãëî áóòè äåê³ëüêà ä³â÷àò, îäíàê, íå á³ëüøå ñåìè. Îäíó ç íèõ âèçíà÷àëè çà ñòàðøó. Ìîëîä³ ñèä³ëè çà ñòîëîì ó âèâ’ÿç³ (âèâ’ÿç - óêðà¿íñüêå âáðàííÿ òà îáîâ’ÿçêîâ³ âåñ³ëüí³ àêñåñóàðè ìîëîäèõ ï³ä ÷àñ âåñ³ëëÿ). Áóêåò òàêîæ ëàäíàëè ç øòó÷íèõ êâ³ò³â. ² ñâ³÷êè áóëè, àëå â³ä ïî÷àòêó çàñò³ëëÿ ñòîÿëè â ïîñóä³ ç æèòîì. Ïîñóäèíà áóëà ïåðåïåðåçàíà ÷åðâîíîþ ñòð³÷êîþ.
   Ö³êàâà òåìà ïîðîäæóº íîâ³ çàïèòàííÿ, íà ÿê³ ³íîä³ ìîæíà çíàéòè â³äïîâ³ä³ â ñó÷àñí³é ìåðåæ³ ³íòåðíåòó. Îäíàê ïðî ñâ³òèëêó òàì ïîâ³äîìëÿºòüñÿ íå ðÿñíî. ² â êíèãàõ ç óêðà¿íñüêî¿ åòíîãðàô³¿ äîñèòü ñêóï³ â³äîìîñò³. Á³ëüøå çàíîòîâàíî ïðî äðóæîê ç áîêó ìîëîäî¿, äðóæê³â, áîÿð òà äðóæá³â ç áîêó ìîëîäîãî òà âñ³ëÿêèõ ñâàò³â òà ñâàøîê. Ïðî ñâ³òèëêó íàïèñàíî ëèøå òå, ùî âæå ðîçïîâ³ëè íàø³ ä³â÷àòà. Àëå ñåðåä òèõ ñêóïèõ òëóìà÷åíü, ùîäî ïåðñîíè «ñâ³òèëêè», íà òèõ òàêè åòíîãðàô³÷íèõ ñòîð³íêàõ ³íòåðíåòó, òðàïèëîñü ³ îòàêå: «Ñâ³òèëêà. ijâ÷èíà, ùî âèêîíóº îáðÿä òðèìàííÿ ìå÷à é ñâ³÷êè íà âåñ³ëë³».
   À ç ÿêî¿ íàãîäè òóò ìå÷? ²íòåðíåò ïðî òå ìîâ÷èòü, à ä³â÷àòêà íàø³ òàêîãî íå ïðèãàäóþòü.
   Âîíî é íå äèâíî, áî, ÿê ðîç³áðàòèñÿ äî ïóòòÿ, òî îáèäâ³ íàø³ Êàòðóñ³ ñâ³òèëêóâàëè â ñóñ³äí³õ ì³ñöåâîñòÿõ Óêðà¿íè. ³äòàê ³ çãàäêè ìàéæå îäíàêîâ³. À õî÷åòüñÿ óçíàòè á³ëüøå ïðî öþ ö³êàâèíêó â óêðà¿íñüêîìó âåñ³ëüíîìó îáðÿä³. Ö³êàâî íàâ³òü òå, ùî ñàìå çíàìåíóâàâ ñàì áóêåò, ÿêèé îáîâ’ÿçêîâî òðèìàëà ä³â÷èíêà-ñâ³òèëêà? Ìîæëèâî â³í ñèìâîë³çóâàâ ïîáàæàííÿ êâ³òó÷îãî ïîäðóæíüîãî æèòòÿ? À ùå é òå, ÿêà ñàìå ðîëü â³äâîäèëàñü çàïàëþâàííþ ñâ³÷îê? (Àäæå éäåòüñÿ âæå ïðî çàñò³ëëÿ, àëå íå ïðî â³í÷àííÿ) ³ðîã³äíî, ùî îòå ñïîãëÿäàííÿ ñòàðøèõ æ³íîê çà ïðîöåñîì ãîð³ííÿ ñâ³÷îê, òî ñïðàâà äðóãîðÿäíà. À ùî æ ñàìå ñëóãóâàëî çà ïåðøî÷åðãîâå ¿õ ïðèçíà÷åííÿ? Ìîæëèâî ñâ³òèëêà îñâ³òëþâàëà ìîëîäèì äîáðèé ïóòü íà äîâãèé â³ê? Îòæå, ïðîøó â³äãóêíóòèñÿ òèõ íàøèõ óêðà¿íî÷îê, ³ ñòàðøèõ ³ ìîëîäøèõ, ÿêèì ïîùàñòèëî êîëèñü ñâ³òèëêóâàòè íà ñïðàâæíüîìó óêðà¿íñüêîìó âåñ³ëë³. Äîäàéòå äî íàøèõ çãàäîê òà ñâî¿ ñïîãàäè, äîëó÷èòü äî íàøî¿ ïàì’ÿò³ - ñâîþ. Ç öèõ ñïîãàä³â âèñ³ºòüñÿ îäíå ç ïåðëèííèõ çåðíÿòîê íàøî¿ êóëüòóðè, íàøîãî óêðà¿íñüêîãî ðîäèíîçíàâñòâà. Îòæå, çàïðîøóþ äî ùèðî¿ ðîçìîâè.
  
   Íàòàëÿ ËÈÒÂÈÍÅÍÊÎ-ÎÐËÎÂÀ
  
   P.S. Ìîæëèâî õòîñü ìຠâåñ³ëüí³ ñâ³òëèíè, íà ÿêèõ º ä³â÷èíêà Ñâ³òèëêà ç òðàäèö³éíèì áóêåòîì. Áóäüòå Ëàñêàâ³, íàä³øë³òü êîï³þ ôîòî… Áóäó äóæå ðàäà.
   (Íàäñèëàòè ìîæíà íà àäðåñó Óêðà¿íñüêîãî ˳êíåïó – liknep@liknep.com.ua)
  
   Óëþáëåíà ï³ñíÿ íà çãàäêó:
   Æóðàâêà
   Ìóçèêà Îëåêñàíäðà Á³ëàøà,
   ñëîâà Âàñèëÿ Þõèìîâè÷à
  
   ×îì Æóðàâêà îá êðèæèíó
   Çàáèëàñü êðèëüìè?
   Íå âçÿâ ìåíå çà äðóæèíó,
   Â ñâiòèëêè âiçüìè. (2)
  
   Äå æ îòîãî ðîçðèâ-ç³ëëÿ
   Òè íå îáìèíóâ?
   Ùî íå êëèêàâ íà âåñ³ëëÿ,
   Ëèø ìåíå îäíó? (2)
  
   Ìîæå ì³ñÿöü íà òó ïoðó
   Çà õìàðó çàéøîâ,
   Ùî òè âæå äî ìîãî äâîðó
   Øëÿõó íå çíàéøîâ? (2)
  
   Òà ÿê ç íåþ, íå ç³ ìíîþ
   Áóäåø òè â æóðá³ -
   ß âåñåëêîþ ÿñíîþ
   Çàñâ³÷ó òîá³. (2)
   ×îì Æóðàâêà îá êðèæèíó
   Çàáèëàñü êðèëüìè?
   Íå âçÿâ ìåíå çà äðóæèíó,
   Â ñâiòèëêè âiçüìè. (2)