|
|
| Ôðàíöóçüêèé ïèñüìåííèê Ôðàíñóà Ðàáëå ïîìåð 455 ðîê³â òîìó |
|
Àäâîêàò Àíòóàí Ðàáëå ìð³ÿâ, àáè éîãî ñèí Ôðàíñóà ñòàâ ñâÿùåíèêîì. Òîæ 1505-ãî 9-ð³÷íèé õëîïåöü ïîäàâñÿ â íàóêó äî ôðàíöèñêàíñüêîãî ìîíàñòèðÿ â ì³ñòå÷êó Ñåé¿. Ôðàíñóà ãàðíî â÷èâñÿ, îâîëîä³â ê³ëüêîìà ³íîçåìíèìè ìîâàìè, çàõîïèâñÿ ô³ëîñîô³ºþ, ìàòåìàòèêîþ, àñòðîíî쳺þ. Ó 25 ðîê³â â³í âèð³øóº ñòàòè ÷åíöåì, àëå íàóêîâèõ çàíÿòü íå ïîëèøàº.
Éîãî äðàòóþòü íåâ³ãëàñòâî òà ôàíàòèçì äåÿêèõ áðàò³â-ôðàíöèñêàíö³â. Ò³ æ ³ç ï³äîçðîþ ñòàâëÿòüñÿ äî éîãî çàõîïëåíü. Õòîñü ³ç ÷åíö³â íàïèñàâ íà Ôðàíñóà äîíîñ. Ïðè îáøóêó â éîãî êå볿 çíàéøëè ïîåìè Ãîìåðà, òâîðè ³òàë³éñüêèõ òà í³ìåöüêèõ ãóìàí³ñò³â é ³íøó çàáîðîíåíó â ìîíàñòèð³ ë³òåðàòóðó. Çîêðåìà é êíèãè ”âåëèêîãî ãð³øíèêà òà áîãîâ³äñòóïíèêà” Åðàçìà Ðîòòåðäàìñüêîãî. Óñå êîíô³ñêóâàëè, Ôðàíñóà çâèíóâàòèëè â ºðåñ³ é íàêëàëè ñóâîðó ºïèòèì³þ.
Æèòòÿ â ìîíàñòèð³ ñòàëî íåñòåðïíèì, ³ Ðàáëå âèð³øóº ò³êàòè. Òîä³ ºïèñêîï Æîôôðóà ä’Åñò³ññàê, ÿêèé ïîì³òèâ òàëàíîâèòîãî þíàêà ùå ï³ä ÷àñ íàâ÷àííÿ, çàïðîïîíóâàâ éîìó ïåðåéòè äî áåíåäèêòèíö³â. Òàì Ðàáëå ïðîâ³â òðè ðîêè. Ä’Åñò³ññàê áåðå éîãî ñâî¿ì ñåêðåòàðåì. Ôðàíñóà çàëèøຠìîíàñòèð. Ç äîçâîëó ºïèñêîïà â³í çàéìàºòüñÿ ìåäèöèíîþ. Íåçàáàðîì ¿äå äî óí³âåðñèòåòó ì³ñòà Ìîíïåëüº, äå áóâ íàéäàâí³øèé ó ªâðîï³ ìåäè÷íèé ôàêóëüòåò. Ïðîâ÷èâøèñü äâà ðîêè, îòðèìóº çâàííÿ áàêàëàâðà ìåäèöèíè. Ïåðå¿æäæຠäî ˳îíà ³ âëàøòîâóºòüñÿ â ì³ñüê³é ë³êàðí³. ßêîñü Ôðàíñóà íàëÿêàâ ö³ëå ì³ñòî: â³í ñòÿãíóâ ç åøàôîòó òðóï ïîâ³øåíîãî é ïóáë³÷íî àíàòîìóâàâ éîãî.
Ó Ë³îí³ Ðàáëå çáèðຠíàðîäí³ îïîâ³äàííÿ ïðî âåñåëîãî òà äîòåïíîãî âåëåòíÿ ¥àð´àíòþà. Ó öèõ ïàðîä³ÿõ íà ñåðåäíüîâ³÷í³ ëèöàðñüê³ ðîìàíè âèñì³ÿíî ñâ³ò ëèöàðñüêèõ ïîäâèã³â, ðîìàíòè÷íèõ ã³ãàíò³â é ÷àêëóí³â.
Íà ïî÷àòêó 1532 ðîêó Ôðàíñóà âèäຠêíèãó ïðî ïðèãîäè ñèíà âåëåòíÿ ¥àð´àíòþà ”Ñòðàøí³ é æàõëèâ³ ä³ÿííÿ òà ïîäâèãè ñëàâåòíîãî Ïàíòà´ðþåëÿ”. Òâ³ð ìàâ øàëåíèé óñï³õ. Íàñòóïíîãî ðîêó âèõîäèòü éîãî ïðîäîâæåííÿ — ”Ïàíòà´ðþåëåâå ïðîðîöòâî” — ïàðîä³ÿ íà â³ùóâàííÿ òîä³øí³õ àñòðîëîã³â-ïðîéäèñâ³ò³â.
1534-ãî Ôðàíñóà ñòຠîñîáèñòèì ë³êàðåì ºïèñêîïà Æàíà äþ Áåëëå é ó éîãî ñâèò³ â³äïðàâëÿºòüñÿ äî ²òà볿. Ïåðåáóâàííÿ ïðè äâîð³ ïàïè íàäèõíóëî éîãî íà ùå îäíó îïîâ³äü. Ïîâåðíóâøèñü äî ˳îíà, â³í ïèøå ÷åðãîâèé òîì ñâ åïîïå¿ ”Ïîâ³ñòü ïðî ïðåæàõëèâå æèòòÿ âåëèêîãî ¥àð´àíòþà, áàòüêà Ïàíòà´ðþåëÿ”. Ó ñâî¿õ êíèæêàõ Ôðàíñóà Ðàáëå âèñì³ÿâ óñi âàäè òîãî÷àñíîãî ôðàíöóçüêîãî ñóñïiëüñòâà: êîðèñòîëþáñòâî ñâÿùåíèê³â, êîðóìïîâàí³ñòü ñóää³â, êïèâ ³ç ïñåâäîâ÷åíèõ-ô³ëîñîô³â ³ íàâ³òü ³ç ñàìîãî Ïàïè Ðèìñüêîãî. Òîæ íåâäîâç³ ôðàíöóçüêà ³íêâ³çèö³ÿ çàáîðîíèëà òâîðè Ðàáëå. Ïîáîþþ÷èñü ïåðåñë³äóâàíü, â³í çíîâó ¿äå äî ²òà볿. Òðè ðîêè æèâå â Ðèì³. Çàéìàºòüñÿ ë³êàðñüêîþ ïðàêòèêîþ, çàõîïëþºòüñÿ áîòàí³êîþ é àðõåîëî㳺þ.
|
| |
Ôðàíñóà ñòÿãíóâ ç åøàôîòó òðóï ïîâ³øåíîãî é ïóáë³÷íî àíàòîìóâàâ éîãî
|
|
|
1537-ãî íåíàäîâãî ïîâåðòàºòüñÿ äî Ôðàíö³¿ ó ïî÷ò³ êàðäèíàëà äþ Áåëëå. Íåâäîâç³ ñòຠäîêòîðîì ìåäèöèíè. Çàâäÿêè êàðäèíàëîâ³ Ðàáëå îäåðæóº êîðîë³âñüêèé ïðèâ³ëåé íà ïîäàëüøå âèäàííÿ ñâî¿õ êíèã ó Ôðàíö³¿. 1542 ðîêó âèõîäèòü ïîâíå âèäàííÿ éîãî òâîð³â.
— Ëþäèí³ âëàñòèâî ñì³ÿòèñÿ! — âèãîëîñèâ Ôðàíñóà Ðàáëå ó çâåðíåíí³ äî ÷èòà÷³â íà ïî÷àòêó êíèãè.
Òà ôðàíöóçüê³ ³íêâ³çèòîðè íå çðîçóì³ëè éîãî ãóìîðó, é àâòîðîâ³ ñòàëî íå äî ñì³õó. Êíèãè âèëó÷èëè ç ïàðèçüêèõ êíèãàðåíü, çâàëèëè íà ì³ñüê³é ïëîù³ òà ñïàëèëè. Íå äîïîì³ã ³ ïðèâ³ëåé. Ðàáëå çíîâó çàëèøຠÔðàíö³þ é îñåëÿºòüñÿ ó í³ìåöüêîìó ì³ñò³ Ìåö. ¯äó÷è, çàëèøຠñâîºìó ë³îíñüêîìó âèäàâöåâ³ ðóêîïèñ ÷åòâåðòî¿ êíèãè.
Ðàáëå ùàñòèëî íà âïëèâîâèõ òà çàìîæíèõ ïîêðîâèòåë³â. Ó ñ³÷í³ 1551-ãî â³í ïîâåðòàºòüñÿ äî Ôðàíö³¿ é îòðèìóº ïàðàô³þ ó ì³ñòå÷êó Ìåäîí, ïîáëèçó Ïàðèæà. 1552 ðîêó âèõîäèòü ÷åòâåðòà êíèãà éîãî åïîïå¿. Íà Ôðàíñóà çíîâó ïîñèïàëèñÿ äîíîñè. Éîãî çâèíóâà÷óþòü ó â³ëüíîäóìñòâ³, ºðåñ³ é íåïîâàç³ äî êîðîëÿ. Äðóç³ ðàäÿòü éîìó ñõîâàòèñÿ. Ðàáëå òàºìíî âè¿æäæຠäî ˳îíà. Àáè çàïëóòàòè ïåðåñë³äóâà÷³â, ðîçïóñêຠ÷óòêè, ùî éîãî í³áèòî çààðåøòóâàëè é êèíóëè äî â’ÿçíèö³.
Çà ê³ëüêà ì³ñÿö³â Ôðàíñóà ïîâåðòàºòüñÿ äî Ïàðèæà ³ ïðèâîçèòü ³ç ñîáîþ ï’ÿòó êíèãó. Àëå íàäðóêîâàíîþ â³í ¿¿ íå ïîáà÷èâ: 9 êâ³òíÿ 1553-ãî Ôðàíñóà Ðàáëå ïîìåð â³ä ñåðöåâîãî íàïàäó. Çà ëåãåíäîþ, íåçàäîâãî äî ñìåðò³ â³í îäÿãíóâ ñóòàíó áåíåäèêòèíñüêîãî ìîíàõà òà ñêàçàâ äðóçÿì:
— ß éäó øóêàòè âåëèêå ”ìàáóòü”.
À ïîò³ì äîäàâ ç³ ñì³õîì:
— Îïóñò³òü çàâ³ñó, ôàðñ ç³ãðàíî!
Ïîõîâàëè Ôðàíñóà Ðàáëå íà ïàðèçüêîìó öâèíòàð³ ñâÿòîãî Ïàâëà. Éîãî îñòàííÿ êíèãà âèéøëà ëèøå ÷åðåç 12 ðîê³â ï³ñëÿ éîãî ñìåðò³.
|
| | | | | | |
| | |
Àíàòîëü Ïåðåïàäÿ ïåðåêëàäàâ ”¥àð´àíòþà òà Ïàíòà´ðþåëÿ” 20 ðîê³â
Ïåðøå ïîâíå óêðà¿íñüêå âèäàííÿ ”¥àð´àíòþà òà Ïàíòà´ðþåëÿ” ó ïåðåêëàä³ 73-ð³÷íîãî Àíàòîëÿ Ïåðåïàä³ îïóáë³êóâàëî 2005-ãî ëüâ³âñüêå âèäàâíèöòâî ”Êàëüâàð³ÿ”. Ïðàöþâàâ â³í íàä òâîðîì 20 ðîê³â — ìàéæå ñò³ëüêè æ, ÿê Ôðàíñóà Ðàáëå âèòðàòèâ íà éîãî íàïèñàííÿ. Îäðàçó ï³ñëÿ âèõîäó êíèãà ñòàëà ðàðèòåòîì: áóëî âèïóùåíî ëèøå 600 åêçåìïëÿð³â. Êîæåí áóâ ðó÷íî¿ ðîáîòè. Ó äðóêàðí³ ”Êíèãîäðóê” ï³ä³ Ëüâîâîì êíèæêè ”îäÿãëè” ó íàï³âøê³ðÿíó ïàë³òóðêó, à ïîò³ì ïîêëàëè äî îáêëåºíî¿ òêàíèíîþ êîðîáêè.
| | | |
| | | | | | |